Author: Petra Jonkman

Afscheid

Toen wij in 2013 met dit blog begonnen, werkten twee van ons al niet meer in de verslavingszorg. Wat we toen en nu gemeen hebben, is een interesse voor de geschiedenis van de verslavingszorg, het proces van ontwenning, terugval en rehabilitatie en de onverwachte schoonheid en de verhalen van het rauwe verslavingsbestaan.

Het begon met een afscheidsfeestje in 2012: de foto’s uit de roemruchte geschiedenis van de Groningse verslavingszorg die we daar wilden laten zien, brachten zoveel mooie en sterke verhalen in herinnering dat Froukje, Martinus en Petra het erover eens waren dat die het verdienden opgeschreven en gelezen te worden. Terwijl we plannen aan het smeden waren voor een boek, en tot de conclusie kwamen dat een blog realistischer was, kwam Martinus met het voorstel ook Jos erbij te vragen: als ervaringsdeskundige én beleidsmedewerker in de verslavingszorg voegde hij een interessant perspectief toe aan die van ons.

Vele avonden hebben we bij elkaar gezeten, brainstormend over onderwerpen, nieuwe invalshoeken, te interviewen mensen. De lijst met potentiële blogonderwerpen oversteeg ruimschoots het aantal gepubliceerde blogs. Daar ligt dan ook de kern van onze zwakte: we kunnen er heerlijk over praten, maar voordat je een goede blog gepubliceerd hebt, ben je – afhankelijk van het onderwerp – vaak uren verder, zeker als je voor je stukje archiefonderzoek moet doen of mensen gaat interviewen.

Inmiddels is Froukje de enige van ons die nog in de verslavingszorg werkt. Zoals trouwe lezers onmiddellijk opvalt, is zij ook de meest stabiele factor binnen ons blog. Haar stukjes zijn vaak uit het dagelijks leven van de bemoeizorger gegrepen. Wij, de andere drie, beloofden vaak iets te publiceren (en waren dat ook écht van plan…) maar vonden er de tijd of de inspiratie niet meer voor. Te druk met andere dingen, te ver van de verslavingszorg afgeraakt, de juiste toon niet kunnen vinden…

Onlangs stelde Froukje dat het zo niet langer kan. En we moesten haar gelijk geven. Noorderzucht is steeds meer haar blog en steeds minder ons blog geworden en wij moeten dat erkennen. Dus vanaf nu is Noorderzucht alleen van Froukje. Ze heeft ruimhartig laten weten ons als gastauteurs te verwelkomen en de tijd zal leren of we nog eens in die hoedanigheid op dit blog zullen terugkeren.

Vanaf vandaag heeft Noorderzucht drie auteurs minder, maar drie trouwe volgers erbij.

Meten is weten (en wie wat bewaart, die heeft wat)

En toen kreeg ik een jaarverslag van de Vereniging tot instandhouding van een Consultatiebureau voor Alcoholisme in de provincie Friesland in handen. Het verslagjaar is 1955.

Dat waren andere tijden. Alle vier medewerkers werden bij naam genoemd: een zenuwarts, een directeur, een reclasseringsambtenaar en een zuster voor maatschappelijk werk. Deze medewerkers hadden tezamen een caseload van 261 patiënten. Het valt op dat het gros van de patiënten uit de stad Leeuwarden afkomstig was. Daarnaast waren het vooral de Friese Wouden waar werk aan de winkel was.
Ook tegenwoordig komt absoluut en procentueel gezien een groot aantal van de klanten van de Friese verslavingszorg uit Leeuwarden. Maar de Friese Wouden zijn niet meer oververtegenwoordigd in de statistieken. De verslaggever van 1955 relativeert trouwens de cijfers: ‘Men hechte overigens aan deze cijfers, die in grote trekken overeenstemmen met die van vorige jaren, geen overdreven betekenis, daar in vele gevallen de activiteit van de plaatselijke politie een grote rol speelt’.
Hoewel verslavingszorg nooit gemakkelijk is geweest, waren de problemen in 1955 wel overzichtelijker. Drugs-, gok- en gameverslaving waren onbekend en van de 261 patiënten waren er slechts vier vrouw. Maar sommige zaken zijn hetzelfde gebleven. De meeste alcoholisten waren in 1955 tussen de 40 en 49 jaar, nu is de gemiddelde Friese alcoholist 46.
Hoe het heden ten dage is gesteld met het beroep van de cliënten van de verslavingszorg, hun burgerlijke staat of de kerkelijke stroming waarbij zij aangesloten zijn, valt niet te achterhalen. Dat werd in 1955 allemaal keurig bijgehouden.
Het speerpunt voor de komende jaren ligt wat de verslaglegger betreft bij de jeugd. Bij hen bestaat het gevaar ‘dat een tot dusverre incidenteel drankgebruik op de duur zal omslaan in drankzucht’.
En dan de financiën. Die baarden het bestuur in die tijd ook al zorgen. Dat had onder meer te maken met tegenvallende inkomsten in de categorie ‘contributie en donatie’: slechts 331 gulden kon  de vereniging op de exploitatierekening noteren. Op een bij het jaarverslag gevoegd kaartje kon de lezer zijn gegevens invullen als hij lid/donateur wenste te worden van de vereniging. Van deze actie had men blijkbaar goede verwachtingen, want de begroting voor 1956 ging uit van 700 gulden contributie. Die begroting paste overigens op een half A5-je.
 

Bronnen:
– Jaarverslag 1955 van de Vereniging tot instandhouding van een Consultatiebureau voor Alcoholisme in de provincie Friesland
– Kengetallen VNN gemeenten Provincie Friesland 2013

No, no, no

Deze week is het drie jaar geleden dat Amy Winehouse overleed: gisteren zond de NTR een documentaire over haar uit. Ze was één van de meest originele, talentvolle en gewaardeerde popmuzikanten van deze eeuw, maar zal door velen vooral herinnerd worden om haar ernstige alcohol- en drugsverslaving, die leidde tot ontluisterende taferelen. De beelden daarvan gingen de hele wereld over. Ze behoort nu tot de beroemde ‘club van 27’.

Amy’s ouders richtten na haar dood de Amy Winehouse Foundation op. De stichting richt zich op het voorkomen en behandelen van verslaving bij jongeren, onder meer door het ‘Resilience Programme’ door ervaringsdeskundigen op middelbare scholen in het Verenigd Koninkrijk. Resilience kan worden vertaald als ‘weerstand’ maar ook als ‘veerkracht’. In de woorden van Mitch Winehouse: “This isn’t about ‘just say no’. It’s about understanding why kids feel they want to get drunk. Why they might smoke something. We help them find ways of dealing with difficult issues that don’t involve turning to drugs and alcohol. And our volunteers talk about their own struggles with doing just that. It’s all about building emotional resilience’.

De gebruikers versus de verslavingszorg

Afgelopen week stond er een opmerkelijke serie artikelen in het Dagblad van het Noorden: de gebruikersruimte in Groningen gaat het aantal openingsuren drastisch verminderen (zie artikelen hieronder). De triomfantelijke uitleg van Verslavingszorg Noord Nederland is dat de gebruikers hun leven zodanig op orde hebben dat er aanzienlijk minder behoefte is aan een gebruikersruimte. Een deel van de vaste klanten ziet dat anders: volgens hen is er sinds enkele jaren een andere wind gaan waaien bij VNN waardoor de sfeer kil is geworden en het aantal betuttelende regels drastisch toegenomen. De leiding van de gebruikersruimte verdedigt, andermaal in de krant, dat die regels hard nodig zijn, voor hun eigen bestwil. En de medewerkers van de gebruiksruimte ‘slapen ook niet overdag’. Dat is natuurlijk een volstrekt irrelevant argument: er zijn wel meer dingen die de medewerkers niet doen en de gebruikers wel, daarom zijn de gebruikers cliënten en zijn de medewerkers in loondienst bij een organisatie voor verslavingszorg. De vraag is: waarom moet het deze mensen verboden worden op de bank te liggen? En nog interessanter: waarom is de maandelijkse vergadering tussen medewerkers en gebruikers opgeheven? Dat maak ik uit het weerwoord van VNN niet op. Als het zo is dat de medewerkers ‘niet voor, maar mét de cliënten’ werken, dan is het vreemd dat voor in ieder geval een deel van die cliënten de regels onbegrijpelijk en onredelijk zijn. En dat de medewerkers en de gebruikers menen hun standpunten te moeten verdedigen in de krant. De gebruiksruimte wordt gefinancierd door de gemeente en had bij de opening in 2000 tot doel de overlast van in het openbaar gebruikende verslaafden te verminderen. Maar ‘de vrijblijvendheid is eraf’, zegt de medewerker nu. Dat roept de vraag op: wat is er dan precies veranderd en waarom? Zijn er geen verslaafden meer die overlast (kunnen) veroorzaken en heeft de gemeente daarom de doelstelling van de gebruiksruimte gewijzigd? Vooralsnog heeft VNN het laatste woord, maar dat roept meer vragen op dan het antwoorden geeft. Ik ben benieuwd naar het vervolg.